Theo thống kê của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Việt Nam có khoảng 1 triệu lao động chưa thành niên đang tham gia làm việc trong các lĩnh vực như sản xuất thủ công, nông nghiệp, dịch vụ ăn uống và bán lẻ. Tuy nhiên, tỷ lệ vi phạm pháp luật liên quan đến sử dụng người lao động chưa thành niên vẫn ở mức đáng lo ngại, đặc biệt tại khu vực phi chính thức và doanh nghiệp nhỏ.
Việc sử dụng lao động chưa thành niên không đúng quy định có thể khiến doanh nghiệp đối diện với hình phạt hành chính nghiêm trọng, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu để xảy ra tai nạn lao động nghiêm trọng. Bài viết dưới đây do nhóm Luật sư tư vấn pháp luật lao động – Tổng đài Pháp Luật thực hiện sẽ giúp làm rõ các quy định về lao động chưa thành niên, đồng thời chỉ ra những nguyên tắc pháp lý mà doanh nghiệp cần tuyệt đối tuân thủ.
>>> Hành động ngay để không mất thêm thời gian, tiền của và sức lực vì rắc rối pháp lý! Đặt lịch tư vấn với Luật sư hôm nay – chỉ một khoản phí nhỏ mang lại giá trị lớn: giải pháp nhanh, lợi ích tối ưu. Hoàn phí nếu chọn gói trọn gói khi thuê luật sư sau thanh toán. Thanh toán và đặt lịch ngay!
LAO ĐỘNG CHƯA THÀNH NIÊN LÀ AI? QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT CỤ THỂ RA SAO?
-
Người lao động chưa thành niên là người lao động nào?
Theo Điều 143 Bộ luật Lao động 2019, người lao động chưa thành niên là người lao động sau đây:
– Lao động chưa thành niên là người lao động chưa đủ 18 tuổi.
– Người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không được làm công việc hoặc làm việc ở nơi làm việc quy định tại Điều 147 Bộ luật Lao động 2019.
– Người từ đủ 13 tuổi đến chưa đủ 15 tuổi chỉ được làm công việc nhẹ theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành.
– Người chưa đủ 13 tuổi chỉ được làm các công việc theo quy định tại khoản 3 Điều 145 Bộ luật Lao động 2019.
-
Nguyên tắc sử dụng người lao động chưa thành niên
Cụ thể tại Điều 144 Bộ luật Lao động 2019, việc sử dụng người lao động chưa thành niên phải tuân theo các nguyên tắc như sau:
– Lao động chưa thành niên chỉ được làm công việc phù hợp với sức khỏe để bảo đảm sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách.
– Người sử dụng lao động khi sử dụng lao động chưa thành niên có trách nhiệm quan tâm chăm sóc người lao động về các mặt lao động, sức khỏe, học tập trong quá trình lao động.
– Khi sử dụng lao động chưa thành niên, người sử dụng lao động phải có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ; lập sổ theo dõi riêng, ghi đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh, công việc đang làm, kết quả những lần kiểm tra sức khỏe định kỳ và xuất trình khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.
– Người sử dụng lao động phải tạo cơ hội để lao động chưa thành niên được học văn hóa, giáo dục nghề nghiệp, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.
-
Thời giờ làm việc của người lao động chưa thành niên
Thời giờ làm việc của người lao động chưa thành niên được quy định tại Điều 146 Bộ luật Lao động 2019, cụ thể như sau:
– Thời giờ làm việc của người lao động chưa đủ 15 tuổi không được quá 04 giờ trong 01 ngày và 20 giờ trong 01 tuần; không được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm.
– Thời giờ làm việc của người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không được quá 08 giờ trong 01 ngày và 40 giờ trong 01 tuần.
Người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi có thể được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm trong một số nghề, công việc theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành.
-
Quy định về sử dụng người lao động chưa đủ 15 tuổi làm việc
Theo Điều 145 Bộ luật Lao động 2019, trong quá trình tuyển dụng và sử dụng người lao chưa đủ 15 tuổi làm việc, thì người sử dụng lao động cần chú ý những điều sau đây:
– Khi sử dụng người chưa đủ 15 tuổi làm việc, người sử dụng lao động phải tuân theo quy định sau đây:
+ Phải giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người chưa đủ 15 tuổi và người đại diện theo pháp luật của người đó;
+ Bố trí giờ làm việc không ảnh hưởng đến thời gian học tập của người chưa đủ 15 tuổi;
+ Phải có giấy khám sức khỏe của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền xác nhận sức khỏe của người chưa đủ 15 tuổi phù hợp với công việc và tổ chức kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất một lần trong 06 tháng;
+ Bảo đảm điều kiện làm việc, an toàn, vệ sinh lao động phù hợp với lứa tuổi.
– Người sử dụng lao động chỉ được tuyển dụng và sử dụng người từ đủ 13 tuổi đến chưa đủ 15 tuổi vào làm các công việc nhẹ theo quy định tại khoản 3 Điều 143 Bộ luật Lao động 2019.
– Người sử dụng lao động không được tuyển dụng và sử dụng người chưa đủ 13 tuổi làm việc, trừ các công việc nghệ thuật, thể dục, thể thao nhưng không làm tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa đủ 13 tuổi và phải có sự đồng ý của cơ quan chuyên môn về lao động thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
MỨC PHẠT TIỀN VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ SỬ DỤNG LAO ĐỘNG CHƯA THÀNH NIÊN
Theo Điều 29 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, trường hợp người sử dụng lao động vi phạm quy định về lao động chưa thành niên có thể bị xử phạt như sau:
– Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có hành vi không lập sổ theo dõi riêng hoặc có lập sổ theo dõi riêng nhưng không ghi đầy đủ nội dung theo quy định tại khoản 3 Điều 144 Bộ luật Lao động 2019 khi sử dụng lao động chưa thành niên hoặc không xuất trình sổ theo dõi khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.
– Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
+ Sử dụng lao động chưa thành niên mà chưa có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ của người chưa thành niên đó;
+ Sử dụng người chưa đủ 15 tuổi làm việc nhưng vi phạm các quy định như sau:
(1) Giao kết hợp đồng lao động không bằng văn bản với người chưa đủ 15 tuổi và người đại diện theo pháp luật của người đó;
(2) Bố trí thời giờ làm việc ảnh hưởng đến thời gian học tập của người chưa đủ 15 tuổi;
(3) Không có giấy khám sức khỏe của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền xác nhận sức khỏe của người chưa đủ 15 tuổi phù hợp với công việc;
(4) Không tổ chức kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất 01 lần trong 06 tháng hoặc không bảo đảm điều kiện làm việc, an toàn, vệ sinh lao động phù hợp với lứa tuổi;
+ Sử dụng lao động chưa thành niên làm việc quá thời giờ làm việc quy định tại Điều 146 Bộ luật Lao động 2019;
+ Sử dụng người chưa đủ 15 tuổi làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm;
+ Sử dụng người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm thêm giờ hoặc làm việc vào ban đêm trong những nghề, công việc không được pháp luật cho phép.
– Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
+ Sử dụng người từ 13 tuổi đến chưa đủ 15 tuổi làm công việc ngoài danh mục được pháp luật cho phép theo quy định tại khoản 3 Điều 143 Bộ luật Lao động;
+ Sử dụng người chưa đủ 13 tuổi làm công việc ngoài danh mục được pháp luật cho phép theo quy định tại khoản 3 Điều 145 Bộ luật Lao động 2019 hoặc sử dụng người chưa đủ 13 tuổi làm công việc được pháp luật cho phép mà chưa được sự đồng ý của cơ quan chuyên môn về lao động thuộc UBND cấp tỉnh;
+ Sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm các công việc bị cấm hoặc làm việc tại nơi làm việc bị cấm quy định tại Điều 147 Bộ luật Lao động 2019 nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
Câu hỏi 1: Người từ 16 đến dưới 18 tuổi có được làm thêm giờ không?
Trả lời: Không. Theo Điều 144 Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động không được bố trí người lao động chưa thành niên làm thêm giờ, làm việc ban đêm hoặc làm việc ở môi trường nguy hiểm, độc hại.
Câu hỏi 2: Có cần ký hợp đồng lao động với người dưới 18 tuổi không?
Trả lời: Có. Việc sử dụng người lao động dưới 18 tuổi phải được thực hiện thông qua hợp đồng lao động bằng văn bản. Trường hợp người lao động dưới 15 tuổi, cần có thêm sự đồng ý bằng văn bản của người đại diện hợp pháp.
Câu hỏi 3: Doanh nghiệp có phải đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động chưa thành niên không?
Trả lời: Có. Nếu người lao động chưa thành niên làm việc theo hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên, thì doanh nghiệp vẫn phải đóng BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp như đối với lao động bình thường.
Câu hỏi 4: Người dưới 13 tuổi có được phép lao động không?
Trả lời: Về nguyên tắc là không được sử dụng người dưới 13 tuổi làm việc. Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 145 BLLĐ 2019, có thể được phép tham gia một số hoạt động nghệ thuật, biểu diễn văn hóa nếu có văn bản đồng ý của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội và người đại diện theo pháp luật.
Câu hỏi 5: Mức xử phạt nếu doanh nghiệp sử dụng lao động chưa thành niên sai quy định là bao nhiêu?
Trả lời: Theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP, mức xử phạt hành chính dao động từ 10 triệu đến 75 triệu đồng. Nếu để xảy ra hậu quả nghiêm trọng như tai nạn lao động hoặc tổn hại sức khỏe, doanh nghiệp có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
KẾT LUẬN TỪ LUẬT SƯ TƯ VẤN PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG – TỔNG ĐÀI PHÁP LUẬT
Việc tuyển dụng và sử dụng người lao động chưa thành niên cần được thực hiện một cách thận trọng, minh bạch và đúng pháp luật. Doanh nghiệp không chỉ có trách nhiệm tạo điều kiện học tập, lao động an toàn cho nhóm đối tượng đặc biệt này, mà còn cần tuân thủ chặt chẽ quy định của Bộ luật Lao động, tránh những rủi ro pháp lý lớn.
>>> Nhanh tay đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi để được giải đáp mọi thắc mắc pháp lý, đảm bảo quyền lợi và sự an tâm cho bạn!
