4 loại Thuế gián thu là gì? Đặc điểm và trường hợp sử dụng

Thuế gián thu là một trong những khái niệm quan trọng trong hệ thống thuế của Việt Nam, áp dụng rộng rãi trong các hoạt động kinh tế, đặc biệt liên quan đến tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ. Theo quy định Luật thuế Giá trị gia tăng 2024, đây là loại thuế mà người tiêu dùng cuối cùng chịu trách nhiệm thanh toán thông qua giá sản phẩm, nhưng người bán lại là đối tượng nộp thuế trực tiếp cho cơ quan nhà nước.

Với vai trò là Luật sư tư vấn luật thuế tại Tổng đài pháp luật, chúng tôi nhận thấy rằng nhiều doanh nghiệp, cá nhân vẫn còn lúng túng trong việc hiểu và áp dụng thuế gián thu đúng cách. Loại thuế này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí sản xuất, kinh doanh mà còn đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu thu ngân sách nhà nước.

Theo quan điểm cá nhân, việc nắm rõ các quy định pháp luật về thuế gián thu không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn là chìa khóa để tối ưu hóa hoạt động kinh doanh. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ giải đáp mọi thắc mắc, giúp bạn hiểu rõ hơn về nghĩa vụ thuế và các quyền lợi đi kèm.

>>> Liên hệ luật sư tư vấn thuế gián thu là gì? Gọi ngay: 1900.6174

Thuế gián thu là gì?

Thuế gián thu có tên Tiếng Anh là Indirect tax. Đây là thuế thu áp dụng đối với người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ thông qua việc nộp thuế của chủ thể sản xuất, kinh doanh.

Hiểu một cách đơn giản như sau: Chủ thể kinh doanh, sản xuất sẽ cộng thêm phần thuế vào trong giá bán hàng hóa và dịch vụ mà mình cung cấp.

Do đó, khi mua hàng hóa, người tiêu dùng đã phải trả thêm một khoản tiền thuế và tiền thuế này sẽ được các chủ thể kinh doanh, sản xuất hàng hóa, dịch vụ nộp lại cho Nhà nước theo quy định pháp luật.

Do vậy, đặc tính gián thu của loại thuế gián thu thể hiện ở việc người nộp thuế là người kinh doanh, sản xuất các mặt hàng chịu thuế nhưng người chịu thuế trên thực tế là người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ đó.

Ngoài ra, thuế còn có vai trò trong việc điều tiết tiêu dùng thị trường. Bởi lẽ, khoản tiền thuế được cộng vào giá bán hàng hóa, giá cung ứng dịch vụ nên làm ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả của những loại hàng hóa, dịch vụ này. 

>>> Xem thêm: Thuế gián thu và thuế trực thu khác nhau như thế nào?

Thuế gián thu bao gồm những loại nào?

Theo quy định pháp luật nước ta hiện nay, thuế gián thu bao gồm các loại thuế như:

– Thuế tiêu thụ đặc biệt;

– Thuế xuất khẩu, nhập khẩu;

– Thuế giá trị gia tăng;

– Thuế môn bài…

Đặc điểm của thuế gián thu

Thuế gián thu có đặc điểm như sau: 

– Chủ thể nộp thuế và chủ thể chịu thuế không đồng nhất với nhau. Cụ thể: chủ thể nộp thuế sẽ là các chủ thể thực hiện hoạt động kinh doanh, sản xuất; chủ thể chịu thuế là người tiêu dùng cuối cùng.

– Thuế gián thu là một trong những thành phần cấu thành nên giá bán của hàng hóa, giá cung ứng dịch vụ trên thị trường.

– Thuế gián thu tác động trực trực tiếp đến giá cả thị trường thông qua cơ chế điều tiết tiêu dùng của xã hội mà Nhà nước đề ra.

– Thuế gián thu có sự dịch chuyển mạnh mẽ trong những trường hợp nhất định.

– Thuế gián thu mang tính chất lũy thoái.

– Thuế gián thu có cơ sở đánh thuế là các khoản thu nhập sử dụng cho tiêu dùng.

>>> Thuế gián thu bao gồm những loại nào? Gọi ngay: 1900.6174

Quy định về các loại thuế thuộc thuế gián thu

(1) Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu

Theo quy định tại Luật Thuế xuất khẩu, nhập khẩu: thuế xuất khẩu, nhập khẩu là loại thuế đánh vào những hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu trên lãnh thổ Việt Nam.

Thuế suất thuế xuất khẩu, nhập khẩu thường ở mức 150% với đa số hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Trong trường hợp thuế suất ưu đãi bằng 0%, Thủ tướng Chính phủ sẽ căn cứ theo nội dung tại Điều 10 thuộc Luật thuế Thuế Xuất khẩu, thuế Nhập Khẩu để quyết định áp dụng mức thuế suất thông thường.

(2) Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB)

Thuế tiêu thụ đặc biệt được áp dụng đối với những loại hàng hóa xa xỉ hoặc những loại hàng hóa mà Nhà nước muốn hạn chế sử dụng. Theo quy định tại Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, hàng hóa phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt bao gồm: 

– Thuốc lá điếu, xì gà và các sản phẩm khác được làm từ cây thuốc lá dùng để hút, nhai, ngậm;

– Rượu, bia;

– Xe ô tô dưới 24 chỗ loại xe có thiết kế vách ngăn giữa hàng hóa và khách hàng;

– Xe mô tô 2 bánh, 3 bánh có dung tích xi – lanh lớn hơn 125cm3;

– Du thuyền, tàu bay được sử dụng dưới dạng dân dụng;

– Xăng các loại;

– Điều hòa có dung tích dưới 90.000 BTU.

– Bài lá.

– Các loại vàng mã, hàng mã (không bao gồm đồ chơi trẻ em hoặc đồ dạy học cho trẻ).

Lưu ý: Hàng hóa chịu thuế TTĐB không bao gồm các linh kiện lắp ráp. 

(3) Thuế giá trị gia tăng (VAT)

Thuế VAT là loại thuế được tính dựa trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ được phát sinh trong quá trình sản xuất, vận chuyển. Theo quy định tại Luật Thuế giá trị gia tăng, thuế VAT chỉ áp dụng trên phần giá trị tăng thêm của sản phẩm, dịch vụ mà không áp dụng cho toàn bộ hàng hóa, dịch vụ đó.

Đối tượng chịu thuế VAT là người tiêu dùng cuối cùng. Trong khi đó, người nộp thuế vào Ngân sách Nhà nước là người kinh doanh, sản xuất hàng hóa, dịch vụ chịu thuế VAT đó.

(4) Thuế bảo vệ môi trường (BVMT)

Thuế BVMT là một trong những loại thuế thuộc thuế gián thu. Đối với thuế BVMT, tính gián thu được thể hiện khi người tiêu dùng sử dụng những loại hàng hóa gây ảnh hưởng xấu đến môi trường thì phải chịu thuế này được tính trên giá bán hàng hóa. 

Các sản phẩm chịu thuế bảo vệ môi trường bao gồm: xăng, dầu, than đá, dung dịch khử trùng, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, và các loại thuốc bảo quản lâm sản,…

>>> Quy định về các loại thuế thuộc thuế gián thu? Gọi ngay: 1900.6174

Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu

Tiêu chí	Thuế trực thu	Thuế gián thu
Mức độ tác động vào nền kinh tế	Mức độ tác động vào giá cả thị trường tương đối thấp. Vì loại thuế này thường đánh vào kết quả kinh doanh, kết quả thu nhập sau một kỳ kinh doanh của chủ thể nộp thuế/ chịu thuế	Mức độ ảnh hưởng trực tiếp đến giá của thị trường tương đối lớn. Vì tiền thuế gián thu được cộng trực tiếp vào giá bán hàng hóa,  cung ứng dịch vụ.
Mức độ quản lý	Thường khó thu, dễ trốn thuế, Nhà nước khó có thể kiểm soát được toàn bộ thu nhập, doanh thu của chủ thể nộp thuế	Dễ thu, đễ điều chỉnh vì tiền thuế được công trực tiếp vào tiền thuế nên người chịu thuế (người tiêu dùng) không cảm nhận được rõ ràng về sức nặng của tiền thu
Phương pháp điều tiết	Điều tiết trực tiếp vào thu nhập, doanh thu của các đối tượng chịu thuế/ nộp thuế	Điều tiết thông qua giá cả bán hàng hóa, giá cung ứng dịch vụ
Các loại thuế áp dụng	Thuế thu nhập cá nhân hoặc thuế thu nhập doanh nghiệp	Thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế nhập khẩu và nhiều loại thuế khác.
Thực tiến khi thu thuế	Việc thu thuế tương đối khó khăn vì người nộp thuế cảm nhận rõ cảm nhận được rõ gánh nặng của tiền thuế. Do đó, thường xảy ra tình trạng trốn thuế dẫn đến thất thu ngân sách Nhà nước	Việc thu và quản lý thuế gián thu tương đối dễ dàng vì được cộng trực tiếp vào tiền hàng hóa, dịch vụ nên người tiêu dùng khó có thể trốn thuế cũng như ít cảm nhận được gánh nặng về thuế
Phạm vi thu thuế	Phạm vi nhỏ và hẹp hơn vì thuế trực thu thường đánh vào thu nhập của cá nhân và doanh thu của tổ chức kinh doanh, sản xuất	Phạm vi rộng hơn, hầu hết là những hàng hóa, dịch vụ trên thụ trường

Như vậy, thuế gián thu không phải là một loại thuế mà nước đặt ra mà được gọi dựa trên đặc điểm chung của các loại thuế như thuế TTĐB, VAT, thuế xuất khẩu, nhập khẩu. Tiền thuế gián thu sẽ được cộng trực tiếp vào tiền giá bán hàng hóa, giá cung ứng dịch vụ.

Do đó, người tiêu dùng sẽ là người chịu những khoản thuế này còn cơ sở kinh doanh, sản xuất sẽ trực tiếp nộp thuế này vào Ngân sách nhà nước theo quy định pháp luật. 

>>> Xem thêm: Thuế gián thu ròng là gì? Đặc điểm của thuế gián thu ròng?

Kết luận của luật sư tư vấn luật thuế về Thuế gián thu

Thuế gián thu là một trong những nguồn thu quan trọng của ngân sách nhà nước, góp phần điều tiết nền kinh tế và đảm bảo công bằng xã hội.

Tuy nhiên, để hiểu rõ các quy định pháp luật và áp dụng đúng trong từng trường hợp cụ thể, người dân và doanh nghiệp cần nắm vững các thông tin pháp lý liên quan.

Với kinh nghiệm dày dặn trong lĩnh vực tư vấn thuế, Tổng đài Pháp luật luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn giải đáp mọi thắc mắc về thuế gián thu, từ các loại thuế cụ thể đến quy trình kê khai và nộp thuế.

Trong quá trình tìm hiểu bài viết và các vấn đề pháp lý có liên quan, nếu có bất kỳ câu hỏi nào, hãy nhấc máy và gọi đến đường dây nóng 1900.6174 để được hỗ trợ kịp thời.