Cách tính thừa kế không có di chúc và quyền phân chia tài sản

Di sản thừa kế là khái niệm pháp lý quan trọng, xác định quyền sở hữu và quản lý tài sản của người đã qua đời và việc phân phối tài sản này cho người thừa kế. Theo Điều 612 của Bộ luật Dân sự năm 2015, di sản thừa kế được định nghĩa như sau:

Di sản thừa kế bao gồm tài sản cá nhân của người chết, cả phần tài sản của họ trong tài sản chung với người khác. Điều này có nghĩa là, nó không chỉ giới hạn ở các tài sản như tiền, đất đai, vàng bạc, mà còn bao gồm các loại tài sản khác như cổ phần, chứng khoán, giấy tờ có giá trị, trang sức quý, và thậm chí cả những căn nhà hoặc công trình xây dựng mà người đó sở hữu.

Đặc điểm chính của di sản thừa kế là:

1. Tài sản của người chết để lại cho người thừa kế: Điều này ám chỉ rằng tất cả các tài sản mà người đã qua đời sở hữu trong cuộc đời của họ sẽ được chuyển nhượng cho người thừa kế sau khi họ qua đời.
2. Bao gồm nhiều loại tài sản: Di sản thừa kế không chỉ giới hạn ở một loại tài sản cụ thể mà có thể bao gồm nhiều loại tài sản khác nhau như tiền bạc, bất động sản, giấy tờ có giá trị, và các tài sản giá trị khác.
3. Phân phối theo di chúc hoặc theo pháp luật: Di sản thừa kế có thể được phân phối dựa trên di chúc của người đã qua đời nếu có, hoặc nếu không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ, thì sẽ được phân phối theo quy định của pháp luật. Điều này bao gồm cả việc xác định các người thừa kế hợp pháp và phương thức chia tài sản phù hợp.

Tóm lại, di sản thừa kế là tập hợp các tài sản của cá nhân đã qua đời, bao gồm cả tài sản riêng và phần tài sản trong tài sản chung với người khác, được chuyển nhượng cho người thừa kế theo di chúc hoặc quy định của pháp luật.

Trong trường hợp không có di chúc, quá trình tính toán và phân phối thừa kế trở nên phức tạp hơn do phải tuân theo các quy định pháp luật liên quan và đảm bảo sự công bằng giữa các bên thừa kế. Hãy xem xét một ví dụ cụ thể để hiểu rõ hơn về cách tính thừa kế khi không có di chúc.

Giả sử trong trường hợp của anh Hoàng, khi bố của anh qua đời, anh Hoàng, em trai và mẹ (vợ của bố) đều được coi là các đối tượng thừa kế ưu tiên theo quy định của pháp luật. Điều này đồng nghĩa với việc tất cả họ sẽ nhận phần thừa kế từ tài sản của người bố đã qua đời theo tỷ lệ bằng nhau.

Nếu trong tài sản thừa kế có bao gồm một căn nhà, và anh Hoàng, em trai và mẹ của anh quyết định tiếp tục sống chung trong căn nhà đó, họ có thể thỏa thuận với nhau để giữ lại ngôi nhà và tiếp tục sử dụng chung. Tuy nhiên, nếu họ không đạt được sự đồng thuận, ngôi nhà có thể được bán và số tiền thu được sẽ được chia đều cho cả ba người, mỗi người sẽ nhận được một phần bằng nhau từ số tiền này.

Đối với phần di sản là cổ phần của người bố đã qua đời, cách xử lý cũng tương tự. Cổ phần đó sẽ được chia đều cho cả ba người, tức là anh Hoàng, em trai và mẹ của anh, mỗi người sẽ nhận được một phần bằng nhau từ giá trị của cổ phần đó.

Trong quá trình phân chia di sản, quyết định cuối cùng sẽ phụ thuộc vào ý kiến và đồng thuận của cả ba người. Việc này giúp đảm bảo sự công bằng và hòa thuận giữa các bên thừa kế, đồng thời tạo ra một quy trình rõ ràng và minh bạch trong việc tính toán và phân phối tài sản theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp không có di chúc hoặc di chúc bị vô hiệu, quyền phân chia tài sản theo quy định của pháp luật sẽ được áp dụng. Quy trình này phụ thuộc vào các yếu tố như hàng thừa kế, quan hệ gia đình và các điều kiện cụ thể liên quan đến thừa kế. Pháp luật cung cấp các quy định rõ ràng về quyền hưởng, số lượng tài sản mà mỗi thành viên thừa kế có thể nhận được. Tùy thuộc vào mức độ quan hệ gia đình và mức độ gần gũi với người đã qua đời, các người thừa kế có thể được phân phối phần tài sản khác nhau.

Để thực hiện quy định về thừa kế tài sản không có di chúc, mỗi thành viên thừa kế có quyền yêu cầu việc lập công chứng văn bản thỏa thuận về phân chia tài sản. Trong trường hợp tài sản bao gồm đất đai hoặc nhà cửa, các giấy tờ chứng nhận quyền sở hữu cần được cung cấp. Các tài liệu này cần trình bày đầy đủ thông tin về quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản của người đã qua đời.

Quyền hưởng thừa kế không được thực hiện đồng thời cho tất cả các thành viên thừa kế theo quy định của pháp luật. Thay vào đó, quá trình phân chia tài sản sẽ tuân thủ một số nguyên tắc cụ thể, bao gồm:

1. Phân chia tài sản cho nhóm đối tượng thừa kế ưu tiên hàng đầu: Tài sản sẽ được phân chia trước và được chia đều cho nhóm các thành viên thừa kế ưu tiên như vợ/chồng, con cái, bố mẹ ruột và người có mối quan hệ gần gũi nhất với người đã qua đời.
2. Phân chia cho nhóm đối tượng thừa kế tiếp theo nếu nhóm trên không có thành viên nào được hưởng: Trong trường hợp không có ai trong nhóm thừa kế ưu tiên nhận được tài sản, thì quyền hưởng thừa kế sẽ được trao cho nhóm tiếp theo, gồm các thành viên như ông bà nội ngoại, anh chị em ruột, và các người có quan hệ họ hàng xa hơn.
3. Truyền quyền thừa kế cho nhóm đối tượng cuối cùng nếu cả hai nhóm trên đều không có người nhận được tài sản: Trong trường hợp không có ai trong hai nhóm trên nhận được tài sản, quyền hưởng thừa kế sẽ được chuyển giao cho nhóm đối tượng thừa kế cuối cùng, bao gồm các bà cụ, bác, chú, dì và các người có mối quan hệ họ hàng xa hơn.

Tổng cộng, quy trình phân chia tài sản khi không có di chúc phụ thuộc vào sự áp dụng chặt chẽ của các quy định pháp luật và đảm bảo sự công bằng giữa các bên thừa kế.

Trong quá trình khai nhận di sản thừa kế khi không có di chúc, việc chuẩn bị hồ sơ là một bước quan trọng và phức tạp. Dưới đây là các tài liệu cần thiết cần được tổ chức và bao gồm:

1. Phiếu yêu cầu công chứng theo mẫu: Đây là biểu mẫu chính thức để yêu cầu việc công chứng hồ sơ thừa kế.
2. Giấy chứng tử hoặc giấy tờ chứng minh người đã qua đời: Đây là tài liệu xác nhận về việc người để lại di sản đã qua đời.
3. Các giấy tờ chứng minh về tài sản của người đã qua đời: Bao gồm các giấy tờ như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận sở hữu nhà ở và các tài sản khác gắn liền với đất; sổ tiết kiệm, giấy đăng ký xe, giấy chứng nhận cổ phần, và mọi tài liệu khác liên quan đến tài sản của người đã qua đời.
4. Giấy tờ về quan hệ giữa người thừa kế và người đã qua đời: Bao gồm các tài liệu như sổ hộ khẩu, giấy khai sinh, chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân của cả người đã qua đời và người thừa kế; kết quả xét nghiệm ADN nếu cần thiết để xác định quan hệ nhân thân; và bản án hoặc quyết định có hiệu lực của Tòa án về việc công nhận quan hệ nhân thân giữa người chết và người được thừa kế.

Khi đã sắp xếp đầy đủ hồ sơ, người được thừa kế cần đến văn phòng công chứng để thực hiện thủ tục khai nhận di sản theo quy định. Quy trình này yêu cầu sự cẩn trọng và chính xác, đồng thời đảm bảo rằng mọi tài liệu đều được tổ chức và chuẩn bị đầy đủ.