Thừa kế theo pháp luật là một trong những vấn đề được người dân đặc biệt quan tâm. Vậy khi nào thì được thừa kế theo pháp luật? Di sản thừa kế được phân chia thế nào? Bài viết sau đây của Tổng đài pháp luật sẽ đi tìm hiểu về vấn đề thừa kế theo pháp luật cũng như những vấn đề xung quanh. Nếu có bất cứ vấn đề gì không hiểu, hãy gọi ngay cho chúng tôi qua đường dây nóng 1900.6174 để được tư vấn nhanh chóng và chính xác nhất.
Tư vấn phân chia di sản thừa kế theo pháp luật – Gọi ngay 1900.6174
Thừa kế theo pháp luật là gì?
Khi cá nhân còn sống, họ được pháp luật bảo hộ quyền sở hữu đối với tài sản mà họ có được một cách hợp pháp. Đồng thời, khi họ mất, quyền thừa kế sẽ được pháp luật ghi nhận và bảo vệ, tài sản của họ được dịch chuyển do những người thừa kế. Việc dịch chuyển di sản từ người chết sang cho người sống sẽ dựa trên 2 căn cứ một là căn cứ vào ý chí của người để lại di sản, hai là căn cứ theo quy định của pháp luật. Như vậy nếu thừa kế theo di chúc là sự dịch chuyển di sản đó căn cứ vào ý chí của người đã chết để lại di sản, thì thừa kế theo pháp luật là sự dịch chuyển tài sản của người chết sang người còn sống căn cứ vào quy định của pháp luật.
Tại Điều 649 Bộ luật dân sự 2015 cũng định nghĩa về thừa kế theo pháp luật “Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định”. Theo đó có thể hiểu thừa kế theo pháp luật là hình thức thừa kế do pháp luật đã quy định dựa trên mối quan hệ về hôn nhân, nuôi dưỡng, huyết thống giữa người để lại di sản với những người được thừa kế. Nhà nước đã thể hiện ý chí thông qua pháp luật, quy định trực tiếp những quyền hưởng thừa kế, phân chia di sản cho những người được hưởng thừa kế cùng càng và các trình tự khác trong quá trình dịch chuyển di sản.
Trường hợp nào thì thừa kế theo pháp luật?
Tôi xin cảm ơn!”
>> Tư vấn về các trường hợp chia di sản thừa kế theo pháp luật, gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn Nam, cảm ơn câu hỏi của bạn. Để giải đáp câu hỏi của bạn, chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời như sau:
Tại Khoản 1 Điều 650 Bộ luật dân sự 2015 quy định cụ thể các trường hợp thừa kế theo pháp luật, trong đó bao gồm các trường hợp đó là:
– Người chết không có di chúc
– Trường hợp người chết có để lại di chúc nhưng di chúc đó không hợp pháp
– Trường hợp những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng một thời điểm với người lập di chúc hoặc trường hợp cơ quan tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế hoặc từ chối nhận di sản
Cũng tại Khoản 2 Điều 650 Bộ luật dân sự 2015 quy định sẽ áp dụng thừa kế theo pháp luật đối với các phần di sản đó là:
– Phần di sản mà không được định đoạt trong di chúc
– Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc nhưng không có hiệu lực pháp luật
– Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế
Theo những thông tin mà bạn cung cấp thì bản di chúc của bố bạn đã vi phạm điểm b khoản 1 Điều 630 Bộ Luật dân sự 2015 vì thế bản di chúc này là không hợp pháp. Theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 650 Bộ luật dân sự 2015 thì di sản của bố bạn để lại sẽ được chia theo pháp luật. Hàng thừa kế thứ nhất trong trường hợp của bạn sẽ bao gồm mẹ bạn và 3 anh em bạn. Vì thế toàn bộ di sản bố bạn để lại sẽ được chia đều cho những người này.
Hàng thừa kế theo pháp luật gồm những ai?
Anh Hải (Lào Cai) có câu hỏi như sau:
“Chào Luật sư, tôi có câu hỏi như sau: Bố mẹ tôi lấy nhau, không đăng ký kết hôn và sinh được 2 anh em tôi. Tuy nhiên khoảng gần 5 năm gần đây bố tôi bỏ đi theo tình nhân và cắt đứt hẳn với mẹ con tôi. Khi bố tôi bỏ đi bố và mẹ tôi cũng đã phân chia tài sản chung của hai người khi đó rồi.
Đến đầu năm nay mẹ tôi qua đời để lại một căn biệt thự mặt hồ tây và 3 cây vàng. Tuy nhiên khi nghe tin mẹ tôi mất bố tôi từ chỗ nhân tình trở về đòi chia di sản thừa kế mẹ tôi để lại. Anh em tôi cảm thấy rất vô lý vì trước đó bố đã đòi chia tài sản chung giữa hai người rồi, bây giờ còn đòi gì nữa. Tuy nhiên khi hai anh em tôi giải thích thì bố tôi mắng chửi là láo và đòi đánh chúng tối. Chúng tôi rất bức xúc nhưng không thể làm gì được bố tôi.
Vậy Luật sư cho tôi hỏi, theo quy định pháp luật thì bố tôi có được hưởng phần di sản mẹ tôi để lại hay không?
Tôi xin cảm ơn!”
>> Tư vấn về các hàng thừa kế theo quy định của pháp luật hiện hành, gọi ngay 1900.6174
Trả lời
Cảm ơn bạn đã tin tưởng và đặt câu hỏi cho chúng tôi. Để giải đáp thắc mắc của bạn, chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời như sau:
Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 thì những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự như sau:
– Hàng thừa kế thứ nhất bao gồm vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết
– Hàng thừa kế thứ ba bao gồm ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
– Hàng thừa kế thứ ba bao gồm cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
Căn cứ vào những hàng thừa kế theo pháp luật phân tích trên đây cũng như những thông tin mà bạn cung cấp thì việc bố mẹ bạn lấy nhau nhưng không đăng ký kết hôn do vậy pháp luật sẽ không thừa nhận quan hệ hôn nhân của bố mẹ bạn là hợp pháp. Hơn nữa khi bố bạn bỏ đi thì bố mẹ bạn cũng đã chia phần tài sản chung của hai người. Do đó căn cứ vào những điều này bố bạn sẽ không thuộc hàng thừa kế thứ nhất của mẹ bạn, do đó khi mẹ bạn mất để lại di sản thừa kế thì bố bạn sẽ không được hưởng, hàng thừa kế thứ nhất của mẹ bạn chỉ bao gồm ông bà ngoại bạn và hai anh em bạn. Vì thế phần di sản mẹ bạn để lại là một căn biệt thự và 3 cây vàng sẽ được chia đều cho những người này.
Thừa kế thế vị theo pháp luật trong trường hợp nào?
Anh Dương (Lai Châu) có câu hỏi như sau:
“Chào Luật sư, tôi có thắc mắc như sau: Ông bà tôi có 4 người con gồm bố tôi và 3 chú sau bố, bà tôi đã mất cách đây 10 năm bây giờ chỉ còn một mình ông nội tôi. Tháng 6 vừa qua bố tôi và ông nội tôi cùng qua đời do gặp lũ lụt. Di sản để lại của ông nội tôi gồm một mảnh đất và một căn nhà nhưng không có di chúc. Vậy Luật sư cho tôi hỏi:
Phần di sản mà ông nội tôi để lại có được chia theo pháp luật hay không?
Nếu phần di sản đó được chia theo pháp luật thì phần mà bố tôi đáng ra được nhận nếu còn sống thì sẽ chia như thế nào?
Liệu các chú tôi có được hưởng toàn bộ di sản của ông tôi để lại hay không?
Tôi xin cảm ơn!”
>> Tư vấn về chia thừa kế thế vị theo quy định của pháp luật hiện hành, gọi ngay 1900.6174
Trả lời
Chào Dương, cảm ơn bạn đã tin tưởng và đặt câu hỏi cho chúng tôi. Qua quá trình tìm hiểu và xem xét, chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời như sau:
Điều 625 Bộ luật dân sự 2015 có quy định về việc thừa kế thế vị như sau: “Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”
Thừa kế thế vị chỉ phát sinh trong quan hệ thừa kế theo pháp luật không thể phát sinh từ quan hệ thừa kế theo di chúc. Bởi người được chỉ định thừa kế trong di chúc chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc thì phần liên quan đến người chết trước đó không có hiệu lực thi hành. Việc thừa kế thế vị được quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của các cháu, các chất, đảm bảo quyền lợi của họ khi cha, mẹ họ đã chết trước ông, bà. Thừa kế thế vị xét trên tổng thể về quan hệ huyết thống và quan hệ nuôi dưỡng giữa người để lại di sản với con cháu của người đó. Chính vì vậy đã tạo ra sự gắn bó giữa những người thân thuộc nhất của người chết với con cái của họ
Điều luật trên chỉ liệt kê các trường hợp thế vị mà chưa đưa ra định nghĩa thế nào là thừa kế thế vị.
Từ quy định của điều luật trên thì thừa kế thế vị chỉ đặt ra khi thỏa mãn các điều kiện sau đây:
– Con hoặc cháu của người để lại di sản phải chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản
– Con hoặc cháu người để lại di sản phải “được hưởng phần di sản nếu còn sống”
– Thừa kế thế vị chỉ được áp dụng cho quan hệ giữa người để lại di sản – con – cháu – chắt theo chiều xuôi, không áp dụng theo chiều ngược lại.
Quay lại với trường hợp của bạn, do ông bạn mất mà không để lại di chúc nên phần di sản mà ông bạn để lại sẽ được chia theo quy định của pháp luật quy định tại điểm a khoản 1 Điều 650 Bộ luật dân sự 2015.
Theo đó hàng thừa kế thứ nhất trong trường hợp này là các con của ông bao gồm bố bạn và các chú của bạn. Theo quy định của pháp luật thì những người cùng một hàng thừa kế sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau vì vậy trong trường hợp này tất cả phần di sản của ông bạn sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất.
Tuy nhiên bố bạn là người thuộc hàng thừa kế thứ nhất lại mất cùng thời điểm với ông nội bạn do đó phần di sản mà đáng ra bố bạn sẽ được hưởng nếu còn sống sẽ được chia cho bạn và các anh chị em ruột của bạn (nếu có) theo quy định pháp luật về thừa kế thế vị quy định tại Điều 652 Bộ luật dân sự 2015.
Vì vậy căn cứ vào những phân tích trên đây thì tất cả di sản mà ông nội bạn để lại các chú bạn sẽ không được hưởng tất cả mà chỉ được hưởng phần di sản theo hàng thừa kế mà họ được phép hưởng, còn phần di sản của bố bạn, người mất cùng lúc với ông bạn sẽ được chia đều cho các con của bố bạn.
Thủ tục kê khai di sản thừa kế theo pháp luật
Anh Tùng (Thái Bình) có câu hỏi như sau:
“Chào Luật sư,tôi có câu hỏi như sau: Bố mẹ tôi có 2 người con. Bố tôi mới mất cách đây 1 tháng, di sản bố tôi để lại gồm một căn nhà, một chiếc xe ô tô, 3 cây vàng vả 1 tỷ đồng tiền mặt. Tôi được biết khi một người mất đi trường hợp không có di chúc thừa kế, bản kê khai di sản thừa kế có những gì thì di sản thừa kế, tài sản hiện có sẽ chia đều cho các hàng thừa kế. Tuy nhiên hiện tại tôi vẫn chưa biết về hồ sơ thủ tục kê khai di sản thừa kế. Mong Luật sư có thể tư vấn cho tôi. Tôi xin cảm ơn!”
>> Tư vấn thủ tục kê khai di sản thừa kế theo quy định pháp luật, gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn bạn đã đặt câu hỏi cho Tổng đài pháp luật. Để giải đáp thắc mắc của bạn, chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời như sau:
Người được thừa kế cần chuẩn bị hồ sơ bao gồm:
– Giấy chứng tử của người để lại di sản.
– Chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân, sổ hộ khẩu, giấy khai sinh của người nhận di sản thừa kế để chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế.
– Các giấy tờ về di sản thừa kế
– Các giấy uỷ quyền, giấy nhường di sản thừa kế, giấy từ chối di sản thừa kế nếu có.
– Nếu trường hợp có người được hưởng di sản thừa kế không thể đến ký văn bản phân chia di sản thừa kế thì phải có uỷ quyền hợp pháp cho người được uỷ quyền (Người được uỷ quyền phải có CMND, hộ khẩu).
Trường hợp 1: Thủ tục Công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản
– Những người thừa kế theo pháp luật có quyền yêu cầu công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản.
– Trong văn bản thỏa thuận phân chia di sản, người được hưởng di sản có thể tặng cho toàn bộ hoặc một phần di sản mà mình được hưởng cho người thừa kế khác.
– Công chứng viên phải kiểm tra để xác định người để lại di sản đúng là người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản và những người yêu cầu công chứng đúng là người được hưởng di sản. Nếu thấy chưa rõ hoặc có căn cứ cho rằng việc để lại di sản và hưởng di sản là không đúng pháp luật thì từ chối yêu cầu công chứng hoặc theo đề nghị của người yêu cầu công chứng, công chứng viên tiến hành xác minh hoặc yêu cầu giám định.
– Tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm niêm yết việc thụ lý công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản trước khi thực hiện việc công chứng.
– Văn bản thỏa thuận phân chia di sản đã được công chứng là một trong các căn cứ để cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký việc chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản cho người được hưởng di sản.
Trường hợp 2: Thủ tục Công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế theo pháp luật
– Người duy nhất được hưởng di sản theo pháp luật hoặc những người cùng được hưởng di sản theo pháp luật nhưng thỏa thuận không phân chia di sản đó có quyền yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản.
– Công chứng viên phải kiểm tra để xác định người để lại di sản đúng là người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản và những người yêu cầu công chứng đúng là người được hưởng di sản; nếu thấy chưa rõ hoặc có căn cứ cho rằng việc để lại di sản và hưởng di sản là không đúng pháp luật thì từ chối yêu cầu công chứng hoặc theo đề nghị của người yêu cầu công chứng, công chứng viên tiến hành xác minh hoặc yêu cầu giám định.
– Tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm niêm yết việc thụ lý công chứng văn bản khai nhận di sản trước khi thực hiện việc công chứng.
Quay lại với trường hợp của bạn, trong tình huống này bạn cần chuẩn bị những hồ sơ thủ tục sau:
– Giấy chứng tử của bố bạn
– Chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân, sổ hộ khẩu, giấy khai sinh của người nhận di sản thừa kế (Trong trường hợp của bạn là mẹ bạn và 2 anh em bạn)
– Các giấy tờ về di sản thừa kế của bố bạn để lại, trường hợp của bạn có quyền sử dụng đất và chiếc xe ô tô là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng của bạn phải có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất và quyền sở hữu chiếc xe ô tô của bố bạn.
– Các giấy uỷ quyền, giấy nhường di sản thừa kế, giấy từ chối di sản thừa kế nếu có.
– Nếu trường hợp có một trong số những người được hưởng di sản thừa kế không thể đến ký văn bản phân chia di sản thừa kế thì phải có uỷ quyền hợp pháp cho người được uỷ quyền.
Trên đây là bài viết của Tổng đài pháp luật về vấn đề thừa kế theo pháp luật trong một số trường hợp cụ thể. Nếu có bất cứ vấn đề gì thắc mắc, nhấc máy và gọi ngay cho chúng tôi qua đường dây nóng 1900.6174 để được tư vấn nhanh chóng và chính xác nhất.
