Chia thừa kế theo di chúc là một trong những vấn đề nhận được phần lớn sự quan tâm của người dân. Bài viết sau đây của Tổng đài pháp luật sẽ đi tìm hiểu rõ hơn về các quy định của pháp luật hiện hành xoay quanh vấn đề chia thừa kế theo di chúc. Nếu có bất cứ thắc mắc nào, hãy gọi ngay cho chúng tôi qua hotline 1900.6174 để được tư vấn nhanh chóng nhất.
>> Giải quyết tranh chấp chia thừa kế theo di chúc như thế nào? Gọi ngay 1900.6174
Tài sản được chia thừa kế theo di chúc như thế nào?
Chị Huyền (Hà Nội) có câu hỏi như sau:
“Bố mẹ tôi có ba người con là tôi và chị gái tôi và em trai tôi. Mẹ tôi năm nay 60 tuổi, chị gái tôi 26 tuổi đã có chồng con và em trai tôi 19 tuổi nhưng không có khả năng lao động. Vừa qua bố tôi có mất, tài sản chung của bố mẹ tôi tổng trị giá 3 tỷ đồng. Bố tôi có viết di chúc chia đều cho hai chị em tôi mỗi người được ½ di sản để lại của bố tôi. Theo di chúc thì mẹ tôi và em trai tôi không được hưởng di sản của bố.
Vậy Luật sư cho tôi hỏi trong trường hợp này thì cách chia tài sản thừa kế theo di chúc như thế nào? Liệu mẹ tôi và em trai tôi có được hưởng di sản để lại của bố tôi hay không? Tôi xin cảm ơn!”
>> Tư vấn về cách chia thừa kế theo di chúc, gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn câu hỏi của bạn đã gửi đến cho chúng tôi. Qua quá trình xem xét và tìm hiểu, chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời như sau:
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân mà không phải của bất cứ chủ thể nào khác. Ý chí này là ý chí đơn phương của mỗi cá nhân, theo đó, người lập di chúc quyết định chuyển giao một phần hoặc toàn bộ tài sản của mình cho người đã được họ xác định trong di chúc.
Việc lập di chúc được thực hiện với mục đích là chuyển tài sản là di sản của mình cho người khác. Một người khi còn sống nếu đã xác lập được khối tài sản của riêng mình thì họ cũng mong muốn rằng khi mình chết đi số tài sản đó đã được định đoạt cho ai. Tài sản này phải tồn tại và những nội dung về tài sản của người để lại di chúc được ghi nhận trong di chúc thì việc chuyển dịch tài sản này mới có thể diễn ra trên thực tế.
Di chúc có hiệu lực sau khi người lập di chúc chết đi. Điều này thể hiện điểm khác biệt giữa di chúc – ý chí đơn phương của cá nhân và hợp đồng được xác lập giữa hai hay nhiều chủ thể. Bởi lẽ, thông thường hợp đồng sẽ có hiệu lực từ thời điểm giao kết còn di chúc chỉ có hiệu lực kể từ thời điểm mở thừa kế – khi người lập di chúc chết.
Tuy nhiên di chúc là hành vi pháp lý đơn phương thể hiện ý chí của người lập di chúc do đó để một di chúc có hiệu lực pháp luật thì bản di chúc đó phải tuân thủ các điều kiện có hiệu lực của một giao dịch dân sự nói chung và các điều kiện để một bản di chúc được coi là hợp pháp. Di chúc sẽ có hiệu lực pháp luật khi nó đáp ứng các điều kiện quy định tại Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể như sau:
“1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép;
b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.
2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.
5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ.
Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng”
Theo thông tin bạn cung cấp, trong trường hợp này thì phần di sản của bố bạn theo di chúc để lại sẽ được chia theo cách sau:
+ Tài sản chung của bố mẹ bạn trị giá 3 tỷ đồng nên suy ra phần di sản của trong khối tài sản chung sẽ là 1,5 tỷ đồng
+ Chia theo di chúc của bố bạn để lại thì bạn và chị gái bạn mỗi người sẽ được hưởng ½ của 1,5 tỷ đồng nghĩa là mỗi người được sẽ được 750 triệu
Tuy nhiên theo quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 thì mẹ bạn và em trai bị mất khả năng lao động của bạn sẽ là đối tượng được hưởng ít nhất 2/3 suất thừa kế và không phụ thuộc vào nội dung di chúc.
Nghĩa là mẹ bạn và em trai bạn sẽ được hưởng bằng 2/3 x (1,5 tỷ/4)= 250 triệu. Như vậy lúc này bạn và chị gái bạn mỗi người sẽ phải bù 250 triệu cho mẹ bạn và em trai bạn.
Vì vạy, bạn và chị gái bạn mỗi người sẽ được hưởng bằng 750 triệu – 250 triệu = 500 triệu đồng; mẹ bạn và em trai bạn mỗi người sẽ được hưởng 250 triệu đồng.
Nếu còn bất cứ băn khoăn hay thắc mắc về các vấn đề thừa kế theo di chúc, bạn hãy liên hệ với chúng tôi qua đường dây nóng 1900.6174 để nhận được sự hỗ trợ tư vấn.
Thủ tục phân chia thừa kế theo di chúc
Chị Kim (Lào Cai) có câu hỏi như sau:
“Chào Luật sư, bố mẹ tôi có 2 người con. Tôi năm nay 23 tuổi, anh trai tôi 38 tuổi cả hai đã có công ăn việc làm ổn định. Mẹ tôi năm nay 70 tuổi, bố tôi mất cách đây 5 tháng. Di sản bố tôi để lại gồm 600 triệu đồng tiền mặt và 5 cây vàng.
Bố tôi có viết di chúc để lại 600 triệu đồng chia đều cho hai anh em tôi và 5 cây vàng để lại cho mẹ tôi. Luật sư cho tôi hỏi trong trường hợp này nếu gia đình tôi muốn chia thừa kế theo di chúc của bố tôi thì có cần phải tiến hành thủ tục khai nhận di sản hay không? Tôi xin cảm ơn!”
>>Thủ tục phân chia thừa kế theo di chúc nhanh chóng, gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến cho chúng tôi. Để giải quyết vấn đề này, chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời như sau:
Thứ nhất, đối với những tài sản theo quy định phải đăng ký để xác định quyền sở hữu, quyền sử dụng của chủ sở hữu tài sản như: nhà đất, các phương tiện giao thông… thì những người thừa kế sẽ tiến hành việc khai nhận di sản thừa kế theo di chúc tại phòng công chứng.
Sau khi hoàn tất thủ tục kê khai, kiểm tra hiệu lực pháp luật của di chúc cũng như kiểm tra các giấy tờ tài liệu liên quan về tài sản; giấy tờ tài liệu về nhân thân người chết; giấy tờ nhân thân của người được hưởng thừa kế theo di chúc thì phòng công chứng sẽ tiến hành thủ tục niêm yết công khai về việc phân chia thừa kế theo di chúc tại Uỷ ban nhân dân xã phường nơi có tài sản nếu là nhà đất, hoặc nơi người chết cư trú cuối cùng
Trường hợp nếu không có tranh chấp hoặc ý kiến phản đối của người thứ ba bất kỳ về việc phân chia di sản thì phòng công chứng sẽ tiến hành thủ tục khai nhận di sản theo nội dung của di chúc.
Sau khi đã hoàn tất thủ tục khai nhận di sản tại phòng công chứng những người thừa kế nộp hồ sơ tại các cơ quan liên quan đến việc tính thuế, lệ phí và đăng ký sang tên tài sản thừa kế chẳng hạn như:
+ Đối với tài sản thừa kế là nhà đất thì nộp hồ sơ tại Văn phòng đăng ký nhà đất nơi có nhà đất đó để tiến hành thủ tục sang tên sổ đỏ từ người chết sang cho những người được hưởng thừa kế
+ Đối với tài sản khác phải đăng ký khác (như xe cộ, di vật, cổ vật …) thì nộp hồ sơ tại cơ quan cấp giấy phép, và cơ quan thuế để tính thuế, lệ phí trước bạ sang tên.
Thứ hai, đối với các tài sản mà pháp luật không bắt buộc phải đăng ký xác lập quyền sở hữu thì ngay sau khi công bố di chúc, những người thừa kế được quyền phân chia tài sản ngay.
Căn cứ vào Điều 106 Bộ luật Dân sự 2015 thì đối với tài sản là bất động sản (đất đai, nhà, công trình xây dựng gắn với đất đai, tài sản khác gắn liền với đất…) và một số động sản khác theo quy định pháp luật về đăng ký tài sản (tàu biển, phương tiện nội thủy địa, tàu cá, phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, tàu bay…) thì phải đăng ký quyền sở hữu.
Do đó tiền mặt và vàng mà bố bạn để lại không phải tài sản phải đăng ký quyền sở hữu do đó những người thừa kế của bố bạn sẽ không phải làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo nội dung của di chúc mà những người thừa kế này sẽ được quyền phân chia di sản ngay.
Chia thừa kế theo di chúc, có hiệu lực khi nào?
Anh Hoàng (Hà Nội) có câu hỏi như sau:
“Thưa luật sư, tôi có vấn đề cần giải đáp như sau:
Gia đình tôi có 5 anh em. Bố tôi mất sớm, mẹ tôi do tuổi cao sức yếu nên có lập một bản di chúc để lại toàn bộ di sản cho cho anh cả tôi trị giá 3 tỷ đồng. Tuy nhiên đến cuối năm ngoài thì anh cả tôi và mẹ tôi lại cùng qua đời do một tai nạn. Anh cả tôi có vợ và hai con.
Vậy Luật sư cho tôi hỏi, bản di chúc của mẹ tôi lúc này còn có hiệu lực hay không? Nếu không thì phần di sản 3 tỷ của mẹ thôi sẽ được chia bằng cách nào? Mong Luật sư có thể sớm giải đáp giúp tôi, tôi xin cảm ơn!”
>> Chia thừa kế theo di chúc, có hiệu lực khi nào? Gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn câu hỏi của bạn gửi đến cho chúng tôi. Qua quá trình xem xét cũng như tìm hiểu thì chúng tôi xin đưa ra câu trả lời cho câu hỏi của bạn như sau:
Một di chúc chỉ phát sinh hiệu lực khi nó tuân thủ những yêu cầu khách quan của pháp luật quy định, từ đó ghi nhận quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong quan hệ thừa kế, đây chính là điều kiện để di chúc phát sinh hiệu lực. Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hiệu lực của di chúc:
“1. Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế.
2. Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp sau đây:
a) Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;
b) Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực.
3. Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.
4. Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.
5. Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.”
Cụ thể các điều kiện để di chúc phát sinh hiệu lực pháp luật như sau:
Người lập di chúc chết
Thời điểm một cá nhân chết cũng được coi là thời điểm mở thừa kế và “Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế” theo quy định tại Khoản 1 Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015. Như vậy thời điểm cá nhân chết sẽ là thời điểm mà di chúc phát sinh hiệu lực.
Người được thừa kế theo di chúc phải còn sống, còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Nếu cá nhân được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc mà không còn sống hoặc tổ chức được hưởng di sản thừa kế không còn tổn tại vào thời điểm mở thừa kế thì quá trình chuyển tài sản của di chúc trở lên vô nghĩa và không thi hành được. Lúc này phần di san chia cho cá nhân đã chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc hay chia cho tổ chức không còn tồn tại sẽ vô hiệu, nên phần di sản đó được chia thừa kế theo pháp luật
Di sản thừa kế được định đoạt trong di chúc phải còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Di chúc sẽ không thể phát sinh hiệu lực nếu di sản thừa kế được định đoạt trong di chúc lại không còn vào thời điểm mở thừa kế. Bởi vì nếu di sản bị hỏng hoặc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì mong muốn chuyển di sản cho người thừa kế của người lập di chúc sẽ không thực hiện được. Hơn nữa nếu di sản không còn tồn tại trên thực tế thì người thừa kế cũng sẽ không được hưởng phần di sản đó cho nên di chúc trong trường hợp này là không phù hợp.
Với trường hợp của bạn, theo quy định tại Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015 về hiệu lực của di chúc có thể thấy di chúc của mẹ bạn trong trường hợp này đã bị vô hiệu toàn bộ do người thừa kế theo di chúc chỉ định là anh cả bạn đã chết cùng thời điểm với mẹ bạn, nghĩa là ở thời điểm mở thừa kế thì anh trai bạn không còn sống. Do đó bản di chúc này của mẹ bạn sẽ bị Tòa án tuyên bố là vô hiệu. Lúc này phần di sản mẹ bạn để lại sẽ không được chia theo di chúc nữa mà sẽ tiến hành chia theo pháp luật theo quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015.
Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 thì hàng thừa kế thứ nhất của mẹ bạn sẽ bao gồm 5 anh em bạn. Vì vậy lúc này số di sản 3 tỷ đồng sẽ được chia đều cho 5 người, mỗi người sẽ được nhận 600 triệu.
Tuy người anh cả của bạn không còn sống vào thời điểm mở thừa kế, nhưng theo như thông tin mà bạn cung cấp thì anh cả của bạn còn có vợ và hai con. Lúc này sẽ áp dụng quy định pháp luật về thừa kế thế vị theo quy định tại Điều 652 Bộ luật dân sự 2015:
“Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống”.
Do đó phần di sản 600 triệu anh cả của bạn được hưởng khi chia theo pháp luật sẽ được chia đều cho 2 con của anh bạn, nghĩa là mỗi con sẽ được hưởng 300 triệu.
Giải quyết tranh chấp chia thừa kế theo di chúc
Chị Ý (Bắc Ninh) có câu hỏi như sau:
“Năm 2019 ông ngoại tôi mất có viết di chúc để lại một mảnh đất 5000m2 là di sản của ông cho mẹ tôi và bác ruột tôi mỗi người một nửa. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa thể phân chia di sản của ông ngoại tôi do bác tôi có hành vi đe dọa, ngăn cản với lý do bác tôi là trưởng, bác tôi phải được hưởng toàn bộ. Vì tình cảm gia đình nên đến nay mẹ tôi vẫn không thỏa thuận được vấn đề này với bác. Theo tôi được biết thì bản di chúc này được ông ngoại tôi lập một cách hợp pháp.
Vậy Luật sư cho tôi hỏi mẹ tôi với tư cách là một người thừa kế hợp pháp thì phải làm gì để có thể được chia thừa kế theo di chúc của ông ngoại tôi để lại? Tôi xin cảm ơn!”
>> Luật sư tư vấn về giải quyết tranh chấp liên quan đến chia thừa kế theo di chúc, gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn câu hỏi này của bạn. Với trường hợp của bạn, chúng tôi xin được lý giải như sau:
Căn cứ vào khoản 1 Điều 634 Bộ luật dân sự 2015 thì thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Trong trường hợp của bạn, di sản ông ngoại bạn để lại là một mảnh đất với diện tích 5000m2, mảnh đất này là bất động sản nên thời hiệu để mẹ bạn yêu cầu chia thừa kế theo di chúc là 30 năm.
Theo như bạn cung cấp thông tin thì di chúc ông ngoại bạn để lại là hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp Luật. Do đó theo di chúc mẹ bạn và bác bạn sẽ là hai người được chỉ định để hưởng phần di sản mà ông bạn để lại.
Vì vậy khi có tranh chấp và không thể tiến hành chia thừa kế theo di chúc của ông ngoại bạn thì mẹ bạn có quyền làm đơn yêu cầu phân chia di sản gửi đến Tòa án nhân dân cấp huyện để được giải quyết, kèm theo hồ sơ sau:
1. Đơn yêu cầu phân chia di sản thừa kế theo di chúc
2. Bản di chúc của ông bạn
3. Giấy chứng nhận quyền sở hữu mảnh đất
4. Giấy tờ chứng minh cá nhân của người làm đơn
Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến vấn đề làm hồ sơ để phân chia thừa kế theo di chúc, bạn hãy liên hệ ngay với đường dây nóng 1900.6174 của Tổng đài pháp luật để nhận được sự tư vấn nhanh chóng.
> Xem thêm: Quyền thừa kế đất đai theo di chúc được quy định như thế nào?
Cha mẹ mất không để lại di chúc, phân chia tài sản như thế nào?
Anh Văn (Hưng Yên) có câu hỏi như sau:
“Thưa Luật sư, gia đình tôi có tổng cộng 7 anh chị em. Bố tôi mất hồi tháng 6 năm ngoài. Mẹ tôi năm nay cũng 80 tuổi còn 7 anh chị em tôi thì đều đã lập gia đình và hiện có công ăn việc làm ổn định. Tài sản chung của bố mẹ tôi bao gồm một căn nhà, một chiếc xe Audi và một số vàng tổng trị giá tất cả tài sản là 9 tỷ đồng. Bố tôi không có tài sản riêng và khi bố mất không để lại di chúc.
Vậy Luật sư cho tôi hỏi, trong trường hợp của gia đình tôi thì số di sản bố tôi để lại sẽ được chia như thế nào? Tôi xin cảm ơn!”
>> Chia di sản thừa kế khi cha mẹ mất không để lại di chúc như thế nào? Gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn đã gửi câu hỏi đến cho chúng tôi. Về vấn đề thừa kế tài sản không di chúc, chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời như sau:
Theo quy định tại Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015 di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung của người khác. Trong trường hợp này của bạn phần di sản của bố bạn sẽ nằm trong tài sản chung của bố bạn và mẹ bạn. Cho nên di sản bố bạn để lại sẽ là ½ 9 tỷ và bằng 4,5 tỷ đồng.
Theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015 thì trường hợp không có di chúc sẽ áp dụng thừa kế theo pháp luật.
Lúc này hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn sẽ bao gồm 7 người con của bố bạn và mẹ bạn. Theo quy định của pháp luật thì những người cùng một hàng thừa kế sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau do đó phần di sản trị giá 4,5 tỷ đồng của bố bạn sẽ được chia đều cho 8 người thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Lúc này mỗi người sẽ được hưởng 562 triệu 500 nghìn đồng.
>> Xem thêm: Làm sổ đỏ đất thừa kế không di chúc như thế nào?
Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc
Anh Hưng (Thái Bình) có thắc mắc gửi đến như sau:
“Thưa Luật sư, tôi có câu hỏi cần giải đáp như sau:
Ông bà nội tôi có 6 người con 4 trai và 2 gái. Bà nội tôi đã mất cách đây 10 năm. Ông nội tôi thì mới mất cuối năm 2020. Trong 6 người con của ông thì có 5 người hiện đã trưởng thành, lập gia đình và có công ăn việc làm ổn định. Duy chỉ có bố tôi do một lần tai nạn nên bây giờ đã không còn khả năng lao động, phải nằm liệt giường, mọi hoạt động đều phải nhờ đến sự giúp đỡ của người khác.
Di sản ông nội tôi để lại gồm có một ngôi nhà 3 tầng, một mảnh đất rộng 2000m2, và 5 cây vàng, tổng trị giá lên đến 5,4 tỷ đồng. Khi ông nội tôi mất có để lại di chúc với nội dung chia toàn bộ phần di sản chia cho 5 người con của ông trừ bố tôi ra. Tôi cảm thấy rất bức xúc, vì bố tôi vốn dĩ đã thiệt thòi, bây giờ lại không được hưởng chút gì từ khối di sản của ông.
Vậy Luật sư cho tôi hỏi trong trường hợp của gia đình tôi sẽ chia thừa kế như thế nào? Liệu theo pháp luật thì bố tôi có được hưởng một phần trong số di sản của ông hay không? Tôi xin cảm ơn!”
>> Ai sẽ được hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc? Gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn câu hỏi của bạn. Sau đây chúng tôi sẽ đưa ra câu trả lời để giải quyết những thắc mắc nêu trên của bạn:
Theo Điều 644 Bộ Luật Dân sự 2015 thì những người sau đây sẽ được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được hưởng di sản theo di chúc hoặc chỉ được hưởng phần di sản ít hơn 2/3 suất thừa kế:
+ Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng
+ Con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động
Lưu ý: Điều luật này sẽ không áp dụng với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 Bộ Luật Dân sự 2015 hoặc người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015.
Áp dụng vào trường hợp cụ thể, di chúc của ông nội bạn sẽ được chia như sau:
+ Chia theo nội dung của bản di chúc: Do bản di chúc của ông nội bạn có nội dung là để lại toàn bộ di sản trị giá 5,4 tỷ động cho 5 người con của ông trừ bố của bạn cho nên trong trường hợp này mỗi người con của ông sẽ được 5,4 tỷ : 5 = 1 tỷ 080 nghìn
+ Chia theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015:
Căn cứ vào điểm b khoản 1 Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 thì bố bạn là một trong những người con của ông, đồng thời là người không có khả năng lao động cho nên bố bạn sẽ là đối tượng thuộc trường hợp được hưởng 2/3 suất của một người thừa kế mà không phụ thuộc vào nội dung của di chúc. Cụ thể lúc này bố bạn sẽ được hưởng: 2/3 x (5,4 tỷ : 6) = 600 triệu
Lúc này những người được hưởng thừa kế theo nội dung của di chúc sẽ phải bù cho bố bạn số tiền 600 triệu đồng này. Nghĩ là mỗi người phải bù cho bố bạn 120 triệu.
Bố bạn sẽ được hưởng 600 triệu, còn những người con còn lại của ông bạn mỗi người sẽ được hưởng 960 triệu đồng.
Quyền từ chối nhận di sản được chia thừa kế theo di chúc
Chị Quyên (Hà Tĩnh) có câu hỏi như sau:
“Chào Luật sư, tôi có vấn đề cần được tư vấn như sau: Bố mẹ tôi có 5 người con tôi là con cả trong gia đình. Bố tôi mới mất được 2 tháng, mẹ tôi năm nay 66 tuổi, các em tôi và tôi đều đã lớn và có việc làm ổn định. Khi bố tôi mất có để lại di sản gồm 2 mảnh đất, một căn nhà cấp 5 tầng, 300 triệu tiền mặt và 6 cây vàng.
Bố tôi có viết di chúc phân chia di sản như sau: Mẹ tôi sẽ được hưởng căn nhà 5 tầng, 2 em trai tôi mỗi người được một mảnh đất, một em gái tôi sẽ được 300 triệu tiền mặt và tôi cùng một em gái nữa là Hằng mỗi người được nhận 3 cây vàng.
Tuy nhiên em Hằng khi biết tin được nhận 3 cây vàng thì em đã từ chối nhận phần di sản này với lý do nhà chồng em tôi khá giả nên không muốn lấy gì từ nhà bố mẹ đẻ. Vậy Luật sư cho tôi hỏi em tôi có được quyền từ chối nhận di sản hay không? Tôi xin cảm ơn!”
>> Quyền từ chối nhận di sản theo pháp luật hiện hành, gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn câu hỏi này của bạn. Qua quá trình tìm hiểu, tra cứu thì chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời cho bạn như sau:
Theo quy định tại Điều 620 Bộ Luật Dân sự 2015 thì người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, cụ thể như sau:
“1. Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
2. Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
3. Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản”.
Như vậy em bạn với tư cách là một trong những người thừa kế sẽ có quyền từ chối nhận di sản được thừa kế theo di chúc. Khi từ chối nhận phần di sản này thì em bạn phải lập văn bản từ chối trước thời điểm di sản được phân chia.
Theo quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015 về những trường hợp thừa kế theo pháp luật trong đó có trường hợp quy định tại điểm c khoản 2 Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015:
“Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế”.
Căn cứ vào quy định này thì phần di sản là 3 cây vàng em gái bạn từ chối nhận sẽ được chia thừa kế theo pháp luật.
Di sản dùng vào việc thờ cúng và di tặng theo di chúc như thế nào?
Di sản thờ cúng theo di chúc
Anh Đăng (Điện Biên) có thắc mắc như sau:
“Thưa Luật sư, mẹ tôi mất từ năm 2018. Di sản mẹ tôi để lại gồm 2 căn nhà. Mẹ tôi có làm di chúc để lại 2 căn nhà này cho 2 anh em tôi nhưng với điều kiện là để làm nơi thờ cúng tổ tiên, hương hỏa cho ông bà và tuyệt đối không được bán đi. Em trai tôi hiện nay do nợ nần nên cần tiền, em có hỏi ý kiến tôi là muốn bán căn nhà mẹ để lại cho em. Vậy Luật sư cho tôi hỏi em tôi có thể bán căn nhà này không? Tôi xin cảm ơn!”
>> Hiểu rõ hơn về di sản được dùng vào việc thờ cúng, gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến cho chúng tôi. Với các vấn đề về di sản dùng vào việc thờ cúng, chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời như sau:
Khoản 3 Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về quyền của người lập di chúc trong đó có quyền “Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng”.
Tại Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về di sản dùng vào việc thờ cúng như sau:
“1. Trường hợp người lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thỏa thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.
Trường hợp người để lại di sản không chỉ định người quản lý di sản thờ cúng thì những người thừa kế cử người quản lý di sản thờ cúng.
Trường hợp tất cả những người thừa kế theo di chúc đều đã chết thì phần di sản dùng để thờ cúng thuộc về người đang quản lý hợp pháp di sản đó trong số những người thuộc diện thừa kế theo pháp luật.
2. Trường hợp toàn bộ di sản của người chết không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người đó thì không được dành một phần di sản dùng vào việc thờ cúng.”
Căn cứ vào những quy định trên, áp dụng vào trường hợp của bạn có thể thấy mẹ bạn có quyền để lại 2 căn nhà trên để dùng vào việc thờ cúng, hương hỏa. Sau khi mẹ bạn mất thì hai anh em bạn không được bán căn nhà đi. Pháp luật luôn tôn trọng ý chí của người để lại di chúc do đó việc phân chia di sản theo di chúc sẽ được pháp luật tôn trọng và bảo vệ.
Do đó 2 anh em bạn trong trường hợp này chỉ có quyền và nghĩa vụ quản lý 2 căn nhà được dùng cho việc thờ cúng, hương hỏa chứng không có quyền bán 2 căn nhà đi. Nếu em trai bạn không thực hiện theo đúng như nguyện vọng của mẹ bạn để lại thì quyền quản lý ngôi nhà đó sẽ phải giao lại cho người khác quản lý để thờ cúng.
Di tặng
Chị Hạnh (Yên Bái) có câu hỏi như sau:
“Thưa Luật sư, tôi có thắc mắc như sau: Gia đình tôi có 2 anh chị em chị tôi 37 tuổi, tôi 28 tuổi cả hai chúng tôi hiện đã lập gia đình và có công việc ổn định. Mẹ tôi năm nay 58 tuổi. Bố tôi mới mất cách đây không lâu. Khi mất thì bố có để lại phần di sản trị giá 900 triệu đồng với di chúc có nội dung là chia đều 800 triệu đồng cho ba mẹ con tôi. Còn 100 triệu đồng còn lại bố dành tặng cho ông Hà trưởng quỹ từ thiện mà bố đang là thành viên.
Vậy Luật sư cho tôi hỏi việc bố tôi dành tặng số tiền lớn như thế cho ông Hà có được hay không? Tôi xin cảm ơn!”
>> Tư vấn về việc di tặng di sản theo di chúc, gọi ngay 1900.6174
Trả lời:
Chào bạn, cảm ơn câu hỏi trên đây của bạn. Chúng tôi xin được đưa ra câu trả lời như sau để lý giải cho những vướng mắc của bạn:
Theo quy định tại Điều 671 Bộ luật Dân sự 2015 về di tặng như sau:
“1.Di tặng là việc người lập di chúc dành một phần di sản để tặng cho người khác. Việc di tặng phải được ghi rõ trong di chúc.
2.Người được di tặng không phải thực hiện nghĩa vụ tài sản đối với phần được di tặng, trừ trường hợp toàn bộ di sản không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người lập di chúc thì phần di tặng cũng được dùng để thực hiện phần nghĩa vụ còn lại của người này”.
Theo quy định trên thì căn cứ làm phát sinh di tặng phải do người lập di chúc chỉ định. Người được di tặng có thể là bất kỳ ai, có thể là người thuộc diện thừa kế theo pháp luật của người để lại di sản hoặc cũng có thể không phải là người thuộc diện thừa kế theo pháp luật của người để lại di sản.
Người được tặng sẽ không phải là người thừa kế theo di chúc của người để lại di tặng tuy người này phải do người lập di chúc định đoạt. Người được di tặng cũng không thuộc trường hợp là người được tặng cho bởi lẽ hợp đồng tặng cho là cả hai bên đều còn sống để ký kết thỏa thuận.
Người được di tặng sẽ không phải thực hiện nghĩa vụ về tài sản đối với phần được di tặng, đây chính là căn cứ để xác định sự khác biệt giữa người được di tặng với người được thừa kế.
Căn cứ vào Điều 671 Bộ luật Dân sự 2015 cũng như các phân tích trên đây có thể thấy nếu bản di chúc của bố bạn là hợp pháp nghĩa là đáp ứng các điều kiện để bản di chúc có hiệu lực thì việc bố bạn di tặng 100 triệu đồng cho ông Hà là không trái với quy định pháp luật về thừa kế.
Trên đây là bài viết của Tổng đài pháp luật về các vấn đề xoay quanh việc chia thừa kế theo di chúc. Hy vọng những thông tin trên đây sẽ cung cấp cho các bạn những thông tin hữu ích để có thể áp dụng trong những trường hợp cụ thể của mình. Nếu có bất cứ vấn đề nào chưa hiểu, hãy nhấc máy và gọi ngay cho chúng tôi qua đường dây nóng 1900.6174 để được nhanh chóng tư vấn và hỗ trợ.
