Theo thống kê từ Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), trong năm 2024 có hơn 9.700 hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả được tiếp nhận, tăng 15% so với năm trước. Điều này cho thấy nhu cầu đăng ký bản quyền tác giả đang gia tăng mạnh mẽ, đặc biệt trong các lĩnh vực sáng tạo như văn học, âm nhạc, phần mềm và thiết kế mỹ thuật.
Tuy nhiên, không ít cá nhân, doanh nghiệp vẫn bối rối khi thực hiện thủ tục đăng ký bản quyền tác giả, dễ dẫn đến hồ sơ bị trả lại, kéo dài thời gian bảo hộ quyền lợi hợp pháp.
Bài viết dưới đây do Luật sư tư vấn Luật Sở hữu trí tuệ – Tổng đài Pháp Luật biên soạn sẽ hướng dẫn chi tiết thủ tục, lưu ý thực tiễn và giải pháp hỗ trợ đăng ký bản quyền nhanh chóng, hiệu quả.
>>> Đừng để rắc rối pháp lý làm bạn kiệt sức, hao tiền và mất cơ hội! Đặt lịch tư vấn với Luật sư ngay hôm nay – chỉ một phí nhỏ, luật sư uy tín giúp bạn xử lý nhanh gọn. Hoàn phí khi dùng thuê luật sư trọn gói sau tư vấn. Thanh toán gấp để tư vấn pháp lý tránh thiệt hại thêm!
QUYỀN TÁC GIẢ LÀ GÌ?
Theo khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009, 2019), quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
Trong đó, đối tượng quyền tác giả bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; đối tượng quyền liên quan đến quyền tác giả bao gồm cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
(Khoản 1 Điều 3 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009, 2019))
Quyền tác giả đối với tác phẩm bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.
* Quyền nhân thân
Quyền nhân thân bao gồm các quyền sau đây:
– Đặt tên cho tác phẩm;
– Đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng;
– Công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm;
– Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
* Quyền tài sản
Quyền tài sản bao gồm các quyền sau đây:
– Làm tác phẩm phái sinh;
– Biểu diễn tác phẩm trước công chúng;
– Sao chép tác phẩm;
– Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm;
– Truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác;
– Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính.
(Điều 19 và Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009, 2019))
THỦ TỤC ĐĂNG KÝ BẢN QUYỀN TÁC GIẢ GỒM NHỮNG BƯỚC NÀO?
Thủ tục Đăng ký bản quyền tác giả sẽ được thực hiện qua các bước sau:
Bước 1: Phân loại đối tượng sẽ được bảo hộ dưới hình thức đăng ký bản quyền tác giả:
Ví dụ: Phần mềm máy tính sẽ được đăng ký bảo hộ dưới loại hình tác phẩm là phần mềm máy tính hoặc bài hát sẽ được đăng ký dưới hình thức tác phẩm âm nhạc
Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ cho việc đăng ký bản quyền tác giả
Sau khi lựa chọn được đối tượng đăng ký, chủ sở hữu sẽ chuẩn bị hồ sơ đăng ký. hồ sơ sẽ bao gồm:
+ Đơn đăng ký bản quyền tác giả (theo mẫu)
+ Bản sao chứng minh thư nhân dân/hộ chiếu/thẻ căn cước của tác giả ( người sáng tạo ra tác phẩm);
+ Bản sao chứng minh thư nhân dân/hộ chiếu/thẻ căn cước hoặc giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, quyết định thành lập của chủ sở hữu tác phẩm;
+ Quyết định giao việc cho tác giả hoặc hợp đồng thuê sáng tạo ra tác phẩm;
+ Giấy cam đoan của tác giả sáng tạo ra tác phẩm;
+ Giấy giới thiệu hoặc giấy ủy quyền;
+ 02 bản in tác phẩm, tùy thuộc vào từng đối tượng sẽ có cách khác nhau. Ví dụ: bài hát sẽ có 02 bản in, kịch bản sẽ có 02 bản in trên giấy A4
+ Tài liệu khác (tùy từng trường hợp khác nhau)
Bước 3: Nộp hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả tới cơ quan đăng ký
Sau khi chuẩn bị xong hồ sơ, chủ sở hữu, tác giả sẽ nộp hồ sơ tại Cục bản quyền tác giả hoặc văn phòng đại diện của Cục. Hồ sơ có thể nộp trực tiếp hoặc qua đường bưu điện tới cơ quan nêu trên.
Bước 4: Theo dõi hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả cho đến khi ra quyết định cuối cùng
Sau khi hồ sơ được nộp, chủ sở hữu sẽ theo dõi hồ sơ và kịp thời bổ sung hoặc sửa chữa hồ sơ (nếu có) theo yêu cầu của chuyên viên cho đến khi nhận được giấy chứng nhận đăng ký hoặc thông báo từ chối (Cục sẽ nêu rõ lý do từ chối)
LƯU Ý KHI THỰC HIỆN THỦ TỤC ĐĂNG KÝ BẢN QUYỀN TÁC GIẢ
-
Chỉ tác phẩm gốc mới được đăng ký bản quyền
- Tác phẩm phải do chính người đăng ký sáng tạo, không được sao chép hoặc sửa đổi từ tác phẩm đã công bố trước đó.
- Nếu là tác phẩm phái sinh (dịch, cải biên…), cần có giấy chấp thuận của chủ sở hữu bản gốc.
-
Tác phẩm phải được thể hiện dưới hình thức vật chất cụ thể
- Luật không bảo hộ ý tưởng, chủ đề chưa định hình.
- Tác phẩm cần được thể hiện bằng văn bản, hình ảnh, bản ghi, đĩa CD/DVD, mã nguồn phần mềm…
Khi nộp hồ sơ, hãy nộp bản in hoặc bản sao định dạng kỹ thuật số đầy đủ, rõ ràng.
-
Không nhầm lẫn giữa quyền tác giả và quyền sở hữu công nghiệp
- Bản quyền (quyền tác giả) áp dụng cho tác phẩm sáng tạo tinh thần (văn học, nghệ thuật, phần mềm…).
- Nhãn hiệu, sáng chế, kiểu dáng… là đối tượng sở hữu công nghiệp, đăng ký tại Cục Sở hữu trí tuệ.
-
Xác định đúng người nộp đơn và chủ sở hữu quyền
- Nếu là cá nhân sáng tạo tác phẩm → người nộp đơn chính là tác giả.
- Nếu tổ chức, công ty giao nhiệm vụ sáng tạo → công ty là chủ sở hữu quyền (cần hợp đồng, biên bản phân công nhiệm vụ kèm theo).
- Với đồng tác giả → cần sự đồng thuận và xác nhận của tất cả các bên.
Trường hợp ủy quyền, cần có văn bản ủy quyền hợp lệ, có xác nhận chữ ký/chứng thực.
-
Giấy chứng nhận không thay thế việc thực thi quyền nếu không có bằng chứng khác
- Giấy chứng nhận là cơ sở pháp lý mạnh, nhưng nếu xảy ra tranh chấp phức tạp, bạn vẫn cần cung cấp bằng chứng về quá trình sáng tạo, thời gian công bố, hồ sơ gốc.
- Nên lưu giữ: bản thảo, thư điện tử, video, tài liệu phát hành, lịch sử chỉnh sửa file…
CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
-
Có thể đăng ký bản quyền tác giả cho nội dung đăng trên mạng xã hội không?
Có. Nếu nội dung thể hiện dưới hình thức cố định (bài viết, video, hình ảnh…) và có tính sáng tạo, bạn hoàn toàn có thể đăng ký bản quyền, miễn là chứng minh bạn là người sáng tạo nội dung đó.
-
Bản quyền tác giả có được bảo hộ tại nước ngoài không?
Việt Nam là thành viên Công ước Berne, nên quyền tác giả được tự động bảo hộ tại hơn 180 quốc gia thành viên khác mà không cần đăng ký lại, tuy nhiên nếu muốn khai thác thương mại ở nước ngoài, vẫn nên làm thủ tục ghi nhận theo luật từng quốc gia.
-
Nếu nhiều người cùng tạo ra một tác phẩm, ai sẽ là chủ sở hữu bản quyền?
Tác phẩm đồng tác giả sẽ được xác lập quyền đồng sở hữu, trừ khi các bên có thỏa thuận khác. Việc khai thác, chuyển nhượng, hoặc đăng ký cần có sự đồng thuận của tất cả đồng tác giả.
-
Có cần xin phép trước khi sử dụng hình ảnh đã đăng ký bản quyền tác giả không?
Có. Việc sử dụng hình ảnh (kể cả trích dẫn một phần) mà không được sự đồng ý của chủ sở hữu bản quyền có thể bị coi là hành vi xâm phạm quyền tác giả, dù không có mục đích thương mại
-
Tác phẩm chưa hoàn thiện có được đăng ký bản quyền không?
Không. Tác phẩm chỉ được đăng ký bản quyền khi đã hoàn chỉnh, thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định. Ý tưởng hoặc bản nháp chưa hoàn thiện không được bảo hộ bản quyền.
KẾT LUẬN TỪ LUẬT SƯ
Thủ tục đăng ký bản quyền tác giả tuy không phức tạp nhưng đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối về hồ sơ và sự hiểu biết về quyền sở hữu trí tuệ. Đăng ký càng sớm, cơ hội bảo vệ quyền lợi càng lớn – đặc biệt trong thời đại số, khi việc sao chép và xâm phạm bản quyền diễn ra ngày càng phổ biến.
Luật sư Tổng đài Pháp Luật khuyến nghị cá nhân và doanh nghiệp nên chủ động hoàn tất thủ tục đăng ký để tránh mất quyền sở hữu, mất cơ hội khai thác tài sản trí tuệ hợp pháp.
>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý tốt nhất từ luật sư đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay!
