Theo Báo cáo đánh giá kết quả giáo dục năm học 2023–2024 của Bộ Giáo dục & Đào tạo, tỷ lệ học sinh đạt loại khá, giỏi tại các trường phổ thông công lập chiếm 75,4%, tuy nhiên vẫn còn tới 24,6% học sinh chưa đạt chuẩn kết quả học tập theo yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới. Trong đó, gần 1/3 học sinh yếu kém không nắm rõ lý do tụt hạng.
Nhiều phụ huynh và học sinh cho biết họ gặp khó khăn trong việc tra cứu điểm, tự đánh giá và hiểu các nhận xét kết quả học tập, do chưa nắm rõ cách tiếp cận thông tin học tập hoặc thiếu hướng dẫn pháp lý từ nhà trường.
Tổng đài Pháp Luật liên tục tiếp nhận các cuộc gọi phản ánh về việc hệ thống tra cứu điểm không minh bạch, nhận xét không rõ ràng, và cách đánh giá chưa nhất quán giữa các trường. Vì vậy, việc hiểu đúng về “kết quả học tập” – cả từ góc độ pháp lý lẫn thực tiễn giáo dục – là điều quan trọng để bảo vệ quyền học tập và tiến bộ của học sinh.
Hành động ngay để không mất thêm thời gian, tiền của và sức lực vì rắc rối pháp lý! Đặt lịch tư vấn với Luật sư hôm nay – chỉ một khoản phí nhỏ mang lại giá trị lớn: giải pháp nhanh, lợi ích tối ưu. Hoàn phí nếu chọn gói trọn gói khi thuê luật sư sau thanh toán. Thanh toán và đặt lịch ngay!
KẾT QUẢ HỌC TẬP LÀ GÌ THEO PHÁP LUẬT GIÁO DỤC?
Kết quả học tập theo pháp luật giáo dục Việt Nam là thước đo đánh giá mức độ hoàn thành chương trình học tập của người học, bao gồm các yếu tố định lượng (điểm số) và định tính (nhận xét, đánh giá phẩm chất, năng lực, tiến bộ cá nhân).
Căn cứ theo Luật Giáo dục 2019, các văn bản hướng dẫn thi hành, đặc biệt là các Thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo kết quả học tập được hiểu như sau:
-
Định nghĩa gián tiếp theo Luật Giáo dục
Luật Giáo dục 2019 không định nghĩa trực tiếp “kết quả học tập”, nhưng tại Điều 29 có quy định về “đánh giá kết quả học tập” là một hoạt động trong quá trình giáo dục nhằm xác định mức độ đạt được mục tiêu giáo dục của người học.
-
Nội dung đánh giá kết quả học tập bao gồm:
- a) Kết quả học tập định lượng (Điểm số)
- Gồm các loại điểm: kiểm tra miệng, kiểm tra viết, thực hành, điểm giữa kỳ, điểm thi học kỳ…
- Được quy đổi theo thang điểm (thường là thang 10 hoặc thang 100), thể hiện bằng điểm trung bình môn, học kỳ, năm học.
- b) Kết quả học tập định tính (Nhận xét)
- Đánh giá phẩm chất, năng lực, sự tiến bộ trong học tập, mức độ hoàn thành bài học.
- Dùng ngôn ngữ mô tả như: “Hoàn thành tốt”, “Chưa đạt”, “Cần cố gắng hơn”, “Phát huy tích cực”…
- c) Xếp loại học lực và hạnh kiểm
- Đối với THCS, THPT, việc xếp loại học lực và hạnh kiểm là yếu tố bắt buộc và ảnh hưởng đến việc lên lớp, tốt nghiệp.
- Có thể xếp loại theo các mức: Giỏi – Khá – Trung bình – Yếu (đối với học lực), và Tốt – Khá – Trung bình – Yếu (đối với hạnh kiểm).
- d) Tự đánh giá của học sinh
- Là nội dung được khuyến khích theo mô hình giáo dục phát triển năng lực, giúp người học tự phản hồi và điều chỉnh quá trình học.
Kết quả học tập có giá trị pháp lý trong các trường hợp sau:
- Căn cứ để xét lên lớp, xét tốt nghiệp
- Hồ sơ xét tuyển vào đại học, học nghề, du học
- Được dùng trong đánh giá danh hiệu thi đua, học bổng
- Là cơ sở để phụ huynh khiếu nại, phản ánh nếu có dấu hiệu sai phạm trong đánh giá
KIỂM TRA VÀ NHẬN XÉT KẾT QUẢ HỌC TẬP – CẦN GÌ ĐỂ MINH BẠCH VÀ CHÍNH XÁC?
Kiểm tra và nhận xét kết quả học tập là những hoạt động cốt lõi trong quá trình giáo dục, không chỉ nhằm đo lường kiến thức mà còn góp phần định hướng và phát triển toàn diện năng lực của học sinh. Để đảm bảo tính minh bạch, khách quan và chính xác, việc kiểm tra – đánh giá – nhận xét phải đáp ứng các yêu cầu cụ thể cả về pháp lý lẫn nghiệp vụ sư phạm, như sau:
-
Công khai tiêu chí và hình thức đánh giá
Theo quy định tại các Thông tư hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo (đặc biệt là Thông tư 22/2016/TT-BGDĐT và Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT), các cơ sở giáo dục bắt buộc phải:
- Công khai kế hoạch kiểm tra, đánh giá ngay từ đầu năm học, bao gồm:
- Số lần kiểm tra
- Thang điểm sử dụng
- Tỷ lệ điểm thành phần (miệng, 15 phút, 1 tiết, học kỳ…)
- Tiêu chí nhận xét theo năng lực, phẩm chất
- Niêm yết hoặc thông báo công khai các tiêu chí này đến phụ huynh, học sinh qua sổ liên lạc điện tử, họp lớp hoặc website trường.
-
Quy trình kiểm tra – chấm điểm – phản hồi phải minh bạch
Để đảm bảo tính khách quan, giáo viên cần tuân thủ đúng quy trình kiểm tra và chấm bài:
- Đề kiểm tra phải đảm bảo chuẩn kiến thức kỹ năng theo chương trình
- Bài kiểm tra phải được lưu giữ theo đúng thời gian quy định để có thể đối chiếu khi cần
- Điểm số và nhận xét cần được cập nhật công khai, kịp thời, có chữ ký xác nhận của giáo viên
- Phụ huynh và học sinh có quyền yêu cầu xem bài kiểm tra và đối chiếu nếu nghi ngờ có sai sót
Theo Luật Tiếp cận thông tin 2016, học sinh và phụ huynh có quyền yêu cầu nhà trường cung cấp thông tin về điểm số, bài làm, cách tính điểm.
-
Nhận xét học sinh cần rõ ràng, đúng mục tiêu giáo dục
Thay vì các nhận xét mang tính hình thức như “cần cố gắng hơn”, “chưa đạt”, giáo viên cần đưa ra những nhận xét cụ thể, gợi ý phương pháp cải thiện như:
- “Cần luyện tập thêm dạng bài toán vận dụng cao để nâng điểm”
- “Chưa hoàn thành bài do thiếu thời gian đọc đề – cần rèn kỹ năng đọc hiểu nhanh”
- “Chưa chủ động học bài ở nhà – nên lên kế hoạch học mỗi tuần”
Nhận xét mơ hồ, thiếu hướng dẫn cải thiện có thể khiến phụ huynh không hiểu nguyên nhân học sinh bị đánh giá thấp, và dễ phát sinh phản ánh, khiếu nại.
-
Bảo đảm quyền phản hồi và khiếu nại của học sinh – phụ huynh
Phụ huynh có quyền:
- Yêu cầu giải thích rõ ràng kết quả học tập, bài kiểm tra
- Gửi đơn đề nghị đối chiếu điểm, phúc khảo nếu nghi ngờ sai sót
- Kiến nghị lên ban giám hiệu hoặc phòng GD&ĐT nếu nhà trường xử lý không minh bạch
Kiểm tra và nhận xét kết quả học tập không đơn thuần là chấm điểm, mà là công cụ giáo dục – định hướng sự phát triển của học sinh. Khi được thực hiện minh bạch, công bằng, đúng quy định pháp luật và chuẩn sư phạm, việc đánh giá sẽ phát huy hiệu quả giáo dục toàn diện.
Kết luận từ Tổng đài Pháp Luật
Kết quả học tập không chỉ là bảng điểm – mà là nền tảng bảo vệ quyền học tập, đánh giá công bằng và cơ hội học tập kế tiếp của học sinh. Việc tiếp cận đúng thông tin, hiểu rõ cách đánh giá và có hành động phản hồi đúng lúc sẽ giúp phụ huynh và học sinh chủ động hơn trong hành trình học tập.
Tổng đài Pháp Luật cam kết tiếp tục đồng hành cùng phụ huynh – học sinh – nhà trường để đảm bảo giáo dục minh bạch, tiến bộ và đúng luật.
>>> Chỉ một cuộc hẹn với luật sư, mọi vấn đề pháp lý sẽ được giải quyết triệt để, tiết kiệm thời gian và chi phí cho bạn!
